NHƯNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN CỦA ĐẦU TƯ CHỨNG KHÓAN

Đầu tư chứng khoán là chuyển hoá nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội thành vốn đầu tư dài hạn có lợi cho việc huy động tập trung vốn. Thông qua thị trường chứng khoán, hoạt động này phân bổ một cách hữu hiệu các nguồn lực, thực hiện phân phối hợp lý và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn xã hội, nâng cao hiệu suất sử dụng vốn… Trước mắt ở nước ta, trong quá trình xây dựng một nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa thì đầu tư chứng khoán có một ý nghĩa rất quan trọng đối với việc phát triển sức sản xuất xã hội, chuyển đổi cơ chế kinh doanh của các doanh nghiệp cũng như nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các đơn vị kinh tế. Đây cũng là con đường mà các nhà đầu tư sử dụng vốn nhàn rỗi để đạt được lợi ích hợp pháp, có hiệu quả. Bài viết này tác giả muốn giới thiệu những nguyên tắc cơ bản của đầu tư chứng khoán để bạn đọc, đặc biệt là những ai thực sự quan tâm để trở thành nhà đầu tư chứng khoán có thể tối thiểu hoá được rủi ro và tối đa hoá được lợi ích.   1. Nguyên tắc phân tán (rủi ro) đầu tư: Phân tán đầu tư chính là việc bỏ vốn đầu tư vào các trái phiếu, cổ phiếu có độ rủi ro khác nhau dựa trên những tỷ lệ đầu tư không giống nhau trên thị trường, xây dựng lên một cơ cấu tài sản hợp lý để có thể hạn chế tối đa rủi ro đầu tư. Phân tán hoá đầu tư chứng khoán tuy không hoàn toàn có thể xoá bỏ được hết các rủi ro nhưng nó có thể làm giảm bớt mức rủi ro đó. “không nên để tất cả trứng vào cùng một rổ” là câu nói minh chứng cho trường hợp này. Nói chung, khi tiến hành phân tán đầu tư, ta cần quan tâm đến hai nội dung chính: - Một là, đầu tư vào nhiều loại chứng khoán. Nếu như đầu tư tất cả vốn vào một loại cổ phiếu nào đó, nhỡ tình hình kinh doanh của công ty đó không được tốt, thậm chí phải phá sản thì nhà đầu tư không những không thu được cổ tức mà còn bị mất cả vốn. Nếu như đầu tư vào nhiều loại chứng khoán, cho dù có một vài loại chứng khoán trong số đó gặp rủi ro thì ta vẫn có thể thu được lợi từ những chứng khoán khác để bù đắp lại thiệt hại. - Hai là, khi tiến hành đầu tư vào nhiều loại chứng khoán cũng cần phải chú ý đến phương hướng đầu tư. Nhà đầu tư không những đầu tư vào các cổ phiếu có mức thu lợi cao mà còn phải đầu tư vào các trái phiếu tuy có mức thu lợi thấp nhưng tương đối an toàn. Cho dù mất vốn trong đầu tư cổ phiếu nhưng vẫn còn trái phiếu, không đến mức phải mất hoàn toàn. Rủi ro trong đầu tư hoặc các nhà đầu tư phải nghĩ đến tính an toàn khi thực hiện đầu tư. Đặc biệt là trong tình hình nước ta hiện nay, mặc dù thị trường chứng khoá dù đã đi vào hoạt động nhưng thu nhập của đại đa số dân cư còn thấp thì vấn đề an toàn là vô cùng quan trọng và cần phải suy nghĩ tới. Xuất phát từ thực tế cơ bản này, những ai muốn tham gia hoạt động đầu tư cần phải chú ý đến 4 vấn đề sau đây: - Phải suy nghĩ và đánh giá đúng thực lực kinh tế của mình, tốt nhất là không nên vay mượn để đầu tư. Nếu không khi gặp rủi ro thì nợ nần sẽ chồng chất. - Không nên dùng những khoản chi phí sinh hoạt hàng ngày để đầu tư mà nên dùng những khoản tiết kiệm. - Do rủi ro của thị trường chứng khoán là biến đổi khôn lường cho nên khi đầu tư, nhà đầu tư phải linh hoạt điều chỉnh cơ cấu đầu tư của mình để thích ứng với tình hình thị trường. - Nên lựa chọn những điều kiện phù hợp với bản thân và phương thức đầu tư có hiệu quả chứ không thể đầu tư theo kiểu: “ lực bất tòng tâm” hoặc “khả năng không cho phép.” 2. Nguyên tắc tự chủ phán đoán: Tự chủ phán đoán là yêu cầu tất yếu của đầu tư chứng khoán. Bản thân chủng loại chứng khoán đã nhiều, hơn nữa thị trường lại không ngừng biến động. Khi tiến hành đầu tư chứng khoán cần phải bình tĩnh, thận trọng, làm chủ được bản thân và tránh được những ảnh hưởng xấu do thông tin truyền miệng đem lại. Vì vậy, đầu tư chứng khoán yêu cầu nhà đầu tư phải có những kiến thức chuyên môn nhất định, phải linh hoạt và có kinh nghiệm thực tế phong phú. Hơn nữa phải có năng lực phán đoán và năng lực phân tích, đưa ra quyết định, nếu không sẽ không thể thành công trong đầu tư. Trên thị trường chứng khoán, giá cổ phiếu không thể tăng mãi hoặc giảm mãi được. Vì vậy, khi giá cổ phiếu hạ cũng không nên quá lo lắng để tránh tình trạng bán tháo cổ phiếu với giá thấp và chấp nhận thiệt hại. Nhưng cũng đừng qúa lạc quan khi giá cổ phiếu lên cao, tránh trường hợp mua cổ phiếu với giá cao một cách mù quáng. Bởi vậy, khi giá cổ phiếu lên cao, nhà đầu tư tốt nhất là chuẩn bị tư tưởng, đề cao cảnh giác mới có thể tránh được việc ra quyết sách không có lợi. 3. Nguyên tắc đầu tư thặng dư vốn: Khoản vốn mà cá nhân nhà đầu tư dùng để đầu tư thường là phần thặng dư trong thu nhập. Đó là phần còn lại sau khi trừ đi những chi phí sinh hoạt thường ngày của gia đình trong tổng thu nhập. Đầu tư chứng khoán là hoạt động đầu tư mang tính rủi ro. Nếu như đem toàn bộ nguồn vốn thặng dư vào để đầu tư, khi gặp thất bại nhất định sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của cả gia đình. Do vậy chỉ có thể dùng một phần vốn thặng dư này để đầu tư. Cá nhân nhà đầu tư phải dựa trên cơ sở đánh giá tài sản cá nhân của mình và khả năng tiếp nhận rủi ro, quyết định xem có nên tiến hành đầu tư hay không và khoản tiền đầu tư sẽ là bao nhiêu. 4. Nguyên tắc hợp pháp: Hợp pháp là khái niệm chỉ việc nhà đầu tư tham gia hoạt động đầu tư tại Sở giao dịch chứng khoán theo qui định của nhà nước và được nhà nước cho phép, tuyệt đối không tham gia vào thị trường đen. Ngoài ra không đầu tư vào những chứng khoán chưa được đăng ký trên thị trường. Bởi vì những chứng khoán có thể được đem ra giao dịch trên thị trường hay không là phải dựa vào những điều kiện nhất định, phải được sự thẩm định và phê chuẩn của Ban quản lý chứng khoán. Dưới một góc độ nhất định thì đầu tư vào chứng khoán chưa được đăng ký cũng là hoạt động phi pháp. 5. Nguyên tắc tổng hợp phân tích tình hình thị trường: Trong quá trình tực hiện đầu tư, nhà đầu tư rất dễ bị tổn thất do có những dự đoán và quyết định sai lầm. Vì vậy nhà đầu tư phải đích thân đi tìm hiểu tình hình thực tế thị trường, tổng hợp phân tích những biến động của thị trường chứng khoán. Đối với những cổ phiếu mà giá thay đổi trong năm không lớn lắm thì nói chung có thể đầu tư mà không được coi là cổ phiếu có tính đầu cơ. Ngược lại, nếu giá cổ phiếu biến động nhiều thì bộ phận đầu cơ của nó cũng rất lớn. Giá đóng của, giá mở cửa, giá cao nhất và giá thấp nhất trên thị trường cổ phiếu thể hiện quá trình biến đổi về giá trong ngày của cổ phần. Tình hình biến động của các loại cổ phiếu trong một ngày là hoàn toàn không giống nhau. Căn cứ vào đặc điểm này có thể dự đoán xu hướng của toàn bộ thị trường xem nó có vận động bình thường hay không. Nếu như một cổ phiếu có giá mở cửa ban đầu là thấp sau đó tăng dần lên thì giá đóng cửa có thể là tương đối cao, trong khi đó giá của toàn bộ thị trường lại bắt đầu giảm dần từ cao xuống thấp. Tính từ giá đóng cửa thấp nhất ta có thể cho rằng loại cổ phiếu này là vững vàng và ổn định, bởi vì chỉ có nó là tăng trong xu thế giảm của tất cả các cổ phiếu khác. Nếu như kết quả nghiên cứu phân tích cho thấy: trước mắt là tăng mạnh nhưng sau đó lại có thể giảm giá, rủi ro tăng, vì vậy phải chấm dứt việc mua cổ phiếu và giảm bớt số lượng cổ phiếu đang có trong tay để đề phòng những tổn thất lớn do giá cổ phiếu giảm đột ngột. Ngược lại, nếu như kết quả nghiên cứu là trước mắt cổ phiếu giảm mạnh nhưng sau đó thường là cơ hội tốt để kiếm lời. Bởi vì lúc này phần lớn các nhà đầu tư có thái độ bi quan, lo lắng tiếp tục tổn thất, đây chính là thời cơ tốt để mua vào với giá thấp, đợi khi nào giá cao mới bán. Tóm lại, thông qua sự hiểu biết và phân tích một cách cẩn thận, kỹ lưỡng tình hình giá cả thị trường, tích luỹ ngày càng nhiều kinh nghiệm mới có thể giành chiến thắng trên thị trường chứng khoán.