NGHĨA VỤ THEO HỢP ĐỒNG SONG VỤ

PHẠM HOÀI HUẤN

Các hợp đồng kinh tế đối với những sản phẩm kỹ thuật bao giờ cũng có mục bảo hành sản phẩm. Tuy nhiên, các DN VN lại thường coi nhẹ điều khoản này mà không nhìn nhận rõ ràng nghĩa vụ pháp lý của mình.

Điều 44 Luật thương mại quy định: Việc kiểm tra hàng hoá không chỉ là một cách để tự bảo vệ mình trước các hệ luỵ của việc thực hiện nghĩa vụ không đúng theo thoả thuận trong hợp đồng mà trong nhiều trường hợp bên bị vi phạm còn bị mất quyền khiếu kiện vì không thực hiện hành vi kiểm tra như được viện dẫn ở trên Ngày 15/4/2005 Cty TNHH thương mại Sông Tiền (Cty Sông Tiền) và Cty cổ phần kỹ thuật công nghệ Á Châu (Astech Corp) cùng thỏa thuận ký hợp đồng giao nhận thầu. Trong đó Astech cung ứng vật tư thiết bị và thi công đấu nối 2 tủ đông tiếp xúc và lắp đặt hệ thống làm lạnh nước với khối lượng 5m3/h và nhiệt độ lạnh đến -100oC, với giá trị hợp đồng 376.040.000 đồng. Cty Sông Tiền đã thanh toán cho Astech hơn 318 triệu  đồng, trong hợp đồng có 1 hạng mục: 2 tủ đông tiếp xúc không thực hiện. Sau khi lắp đặt hệ thống làm lạnh nước máy chỉ  hoạt động được 26 ngày thì bị hỏng. Cty Sông Tiền có văn bản nhắc nhở, yêu cầu phía Astech khắc phục sửa chữa nhưng gần 4 tháng sau mới thay thế bộ phận hư và máy hoạt động được 10 ngày thì tiếp tục không hoạt động được. Astech cho rằng, ngày 23/8/2006 Cty Astech bàn giao hệ thống vận hành, Cty Sông Tiền chấp nhận lấy hóa đơn, vận hành hệ thống làm lạnh nước như trong hợp đồng 04 – 05/HĐKT. Ngày 13/2/2006, Astech đã thay thế và đấu nối xong dàn bay hơi GEA như nội dung bảo hành trong hợp đồng. Ngày 19/2/2006, Cty Sông Tiền tự ý cho nạp ga và vận hành hệ thống. Mặt khác, trong suốt thời gian vận hành, Astech không nhận được thông báo nào từ Cty Sông Tiền về tình trạng hoạt động của hệ thống ga, mức dầu, áp suất đẩy, áp suất hút… điều này dẫn đến máy hư hỏng. Vì vậy phía Astech không đồng ý di dời hệ thống làm lạnh, không hoàn trả lại tiền và bồi thường thiệt hại cho phía Cty Sông Tiền. Cty Sông Tiền khởi kiện yêu cầu phía Astech di dời hệ thống lắp đặt, hoàn trả lại cho Cty Sông Tiền 318.416.000 đồng và bồi thường thiệt hại  Tuy nhiên, tòa án đã ra quyết định, hủy hợp đồng  giữa Cty Sông Tiền và Astech. Buộc Astech phải trả cho Cty Sông Tiền 318.416.000 đồng vốn và bồi thường thiệt hại. Buộc Astech phải tự tháo dỡ, di dời toàn bộ vật tư  thiết bị hệ thống làm lạnh đã lắp đặt tại Cty Sông Tiền.   Những bài học đặt ra Theo quy định của Bộ Luật dân sự, hợp đồng có thể chia làm hai loại Hợp đồng đơn vụ và Hợp đồng song vụ. Hợp đồng song vụ là hợp đồng mà trong đó các bên của hợp đồng đều có nghĩa vụ đối với nhau. Quyền lợi của các bên trong hợp đồng phụ thuộc vào việc thực hiện nghĩa vụ của bên kia. Hợp  đồng giữa Cty Sông Tiền và Astech là một loại hợp đồng song vụ. Về nguyên tắc, việc thực hiện hợp đồng phải đúng đối tượng, chất lượng, số lượng, chủng loại, thời hạn, phương thức và các thoả thuận khác. Việc thực hiện không đúng các thoả thuận trên sẽ được coi là hành vi vi phạm hợp đồng. Do tầm quan trọng của vấn đề nên pháp luật luôn dành cho các bên quyền được kiểm tra việc thực hiện hợp  đồng. Cụ thể: Thứ nhất, trường hợp các bên có  thoả thuận để bên mua hoặc  đại diện của bên mua kiểm tra hàng hoá  trước khi giao hàng thì bên bán phải bảo  đảm cho bên mua hoặc đại diện của bên mua có  điều kiện tiến hành việc kiểm tra. Thứ 2, trừ trường hợp có  thỏa thuận khác, bên mua hoặc  đại diện của bên mua phải kiểm tra hàng hóa trong một thời gian ngắn nhất mà  hoàn cảnh thực tế cho phép; trường hợp hợp đồng có quy định về việc vận chuyển hàng hóa thì  việc kiểm tra hàng hoá có  thể được hoãn lại cho tới khi hàng hoá  được chuyển tới địa điểm đến. Thứ 3, bên bán không phải chịu trách nhiệm về những khiếm khuyết hàng hoá mà bên mua đã biết hoặc phải biết nhưng không thông báo cho bên bán trong thời hạn hợp lý. Thứ 4, bên bán phải chịu trách nhiệm về  những khiếm khuyết của hàng hoá mà bên mua đã kiểm tra nếu các khiếm khuyết của hàng hoá  không thể phát hiện được trong quá trình kiểm tra thông thường và bên bán đã biết hoặc phải biết về các khiếm khuyết đó nhưng không thông báo cho bên mua. Trong trường hợp này, hệ thống làm lạnh này là một đối tượng kĩ thuật cao không dễ phát hiện các khuyết tật. Do đặt thù của lĩnh vực công nghệ kĩ thuật, các khuyết tật chỉ có  thể phát hiện được thông qua quá trình vận hành trên thực tế. Theo một cách hợp lí, luật cũng dành một qui định riêng cho trường hợp này. Đó là trong quá trình vận hành, nếu phát hiện có khuyết tật thì phải thông báo cho bên bán. Trong các hợp đồng mua bán, đặc biệt liên quan đến các sản phẩm kĩ thuật, thông thường bên bán thường có nghĩa vụ phải bảo hành cho sản phẩm. Theo đó, trong thời hạn bảo hành mà sản phẩm bị hư hỏng thì người bán phải có nghĩa vụ  bảo hành sản phẩm. Việc bảo hành còn bao gồm cả  hành vi đổi sản phẩm khác cùng loại cho khách hàng nếu như các khuyết tật không thể sửa chữa được. Tuy vậy, nghĩa vụ bảo hành sẽ không phát sinh trong trường hợp người mua không sử dụng sản phẩm theo đúng qui cách. Do đó, nếu xảy ra trường hợp này, các thiệt hại người mua phải tự chịu trách nhiệm. Để giải quyết mâu thuẫn giữa Cty Sông Tiền và Astech cần phải trả lời cho câu hỏi: Hệ thống làm lạnh bị hỏng do Cty Sông Tiền vận hành không đúng quy cách hay vì Astech thực hiện không đúng thảo thuận của hợp đồng ? Theo báo cáo kết quả kiểm tra kỹ  thuật lắp đặt hệ  thống làm lạnh nước ngày 28/8/2006 của Trung tâm kiểm  định kỹ thuật an toàn khu vực 2  xác  định: “Lưu lượng mức lạnh qua dàn bay hơi 4,021 m3/h nhỏ hơn 5 m3/h như đã ký kết trong hợp đồng. Hệ thống không có đặt bình tách lỏng tại đường ống hút, đồng thời đoạn đường ống hút từ đầu ra của dàn bay hơi đến đầu hút của máy nén là 0,5 m, quá ngắn nên không ngăn được hiện tượng dịch môi chất về đầu hút của máy nén và dẫn đến hiện tượng và đập thủy lực trong máy nén, đây là hiện tượng gây ra sự cố nguy hiểm trong quá trình vận hành hệ thống lạnh. Kết luận hệ thống lạnh đã lắp đặt, không đảm bảo các thông số kỹ thuật yêu cầu đã ký kết trong hợp đồng, chưa đảm bảo điều kiện kỹ thuật và an toàn để đưa hệ thống vào sử dụng”. Từ  đó, kết luận của bản án Astech vi phạm nghĩa vụ là có cơ sở.