Giải quyết tranh chấp tại công ty liên doanh nhã quán: Tòa án hay trọng tài ?

Công ty Liên doanh Nhã Quán (đóng tại xã Bình Chuẩn – Thuận An – Bình Dương) được UBND tỉnh Bình Dương cấp Giấy phép đầu tư số 208 (ngày 9/8/2002), trên cơ sở liên doanh giữa Công ty TNHH Trường Sanh và ông Kuo Chi Sheng (quốc tịch Đài Loan – Trung Quốc). Trước khi được cấp giấy phép, Giám đốc Công ty TNHH Trường Sanh (bà Tôn Hải Đường) và ông Kuo Chi Sheng ký một bản hợp đồng thành lập Công ty liên doanh Nhã Quán gồm 16 điều khoản.

Thẩm quyền có quyền đóng cửa nhà máy, đuổi công nhân (?)

Theo bản hợp đồng này, Công ty Nhã Quán là liên doanh chuyên sản xuất và gia công mộc mỹ nghệ với tổng vốn đầu tư 1,5 triệu USD, vốn pháp định gần 653.000 USD, trong đó Công ty Trường Sanh góp 22% bằng nhà xưởng, máy móc; phía Đài Loan (ông Kuo Chi Sheng) góp 78% bằng tiền mặt. Sau khi hoàn thành mọi nghĩa vụ tài chính, các bên cùng chia lợi nhuận và chịu rủi ro theo tỷ lệ góp vốn.Tranh chấp giữa các bên có liên quan, hoặc phát sinh từ hợp đồng, trước hết được giải quyết thông qua thương lượng và hoà giải. Trong trường hợp các bên tranh chấp không thoả thuận được với nhau thì sẽ được đưa ra Trung tâm Trọng tài Quốc tế thuộc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam giải quyết. Quyết định của Trung tâm Trọng tài Quốc tế là quyết định cuối cùng.

Cam kết là vậy nhưng khi xảy ra tranh chấp vào cuối năm 2007, phía Công ty Trường Sanh không đồng ý cùng ông Kuo Chi Sheng đưa vụ việc ra Trung tâm Trọng tài Quốc tế giải quyết mà khởi kiện ra TAND tỉnh Bình Dương. Rốt cuộc, vụ tranh chấp này có đến hai nơi cùng thụ lý giải quyết là Trung tâm Trọng tài quốc tế và TAND tỉnh Bình Dương. Thậm chí, vào các ngày 5/3, 1/4 và 3/4/2008, TAND tỉnh Bình Dương lần lượt ra 3 quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời quy định tại Điều 108 và 115 Bộ luật Dân sự, kê biên toàn bộ tài sản của Công ty liên doanh Nhã Quán theo yêu cầu của Công ty Trường Sanh; buộc doanh nghiệp phải ngừng sản xuất kinh doanh, công nhân rời khỏi nhà máy, rồi giao toàn bộ tài sản cho Công ty Bảo vệ Việt Sinh quản lý… Do ra quyết định vượt quá thẩm quyền, ngay sau đó, TAND tỉnh Bình Dương đã lần lượt huỷ bỏ các quyết định kê biên trên.

Toà án "lấn sân" trọng tài

Tuy nhiên, sau khi huỷ bỏ kê biên, TAND tỉnh Bình Dương vẫn chưa đình chỉ thụ lý giải quyết vụ tranh chấp giữa các đối tác tại Công ty liên doanh Nhã Quán là có biểu hiện “lấn sân” Trung tâm Trọng tài Quốc tế. Tại khoản 1, Điều 3, Pháp lệnh Trọng tài thương mại 2003, quy định: “Tranh chấp được giải quyết bằng trọng tài, nếu trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp, các bên có thoả thuận trọng tài”. Tại điều 2, Điều lệ Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam do Bộ trưởng Bộ Tư pháp phê chuẩn ngày 29/6/2004, quy định: “Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam thuộc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (sau đây gọi tắt là Trung tâm), có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp phát sinh từ hoạt động thương mại giữa các bên là tổ chức, cá nhân kinh doanh trong trường hợp các bên có thoả thuận bằng văn bản chọn Trung tâm để giải quyết tranh chấp”.

Ngoài ra, Điều 5, Pháp lệnh Trọng tài thương mại 2003 còn quy định: “Trong trường hợp vụ tranh chấp đã có thoả thuận trọng tài, nếu một bên khởi kiện tại toà án thì toà án phải từ chối thụ lý giải quyết”.

Căn cứ vào các quy định nêu trên thì tranh chấp giữa Công ty Trường Sanh và ông Kuo Chi Sheng không thuộc thẩm quyền của TAND tỉnh Bình Dương. Rất tiếc, vào ngày 19/3/2008, TAND tỉnh Bình Dương lần thứ ba có thêm Công văn số 22/TA-KT gửi Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam, khẳng định việc thụ lý đơn khởi kiện của Công ty Trường Sanh là đúng pháp luật; trên cơ sở thực hiện Nghị quyết 05, ngày 31/7/2003 của Hội đồng Thẩm phán (Toà án Nhân dân tối cao). Nếu điều viện dẫn vừa nêu là đúng thì lẽ nào Nghị quyết 05 của Hội đồng thẩm phán có hiệu lực áp dụng cao hơn Pháp lệnh Trọng tài thương mại do Quốc hội ban hành.

Nguồn: BÁO KINH TẾ NÔNG THÔN ĐIỆN TỬ  - CHÍNH DŨNG