Đến nay, hát nhép đang làm giảm sút lòng tin của công chúng vào giới ca sĩ, chúng ta cần có cái nhìn nghiêm khắc về hiện tượng này như thế nào, thưa ông? Hát nhép hay còn gọi là "đớp lời” là cách gọi dân dã thông thường, theo văn bản quy định thì hiện tượng này gọi là "hành vi sử dụng các phương tiện kỹ thuật để thay thế giọng hát thật khi biểu diễn”. Hiện tượng này xảy ra cũng đã khá lâu, khi mà các phương tiện kỹ thuật cho phép làm những tiểu xảo về âm thanh. Các ca sĩ lợi dụng vào đó để che giấu những nhược điểm của mình.
Có nhiều ca sĩ khi tuổi đã cao, không thể hát được như trước nên dùng cách hát nhép để giữ… thương hiệu. Cũng có những ca sĩ trẻ, họ vẫn hát được nhưng vì chạy sô quá nhiều, không còn sức nữa, vì vậy họ cũng dùng hát nhép để đảm bảo chất lượng âm thanh cho buổi diễn. Nhưng dù vì lý do gì thì hát nhép vẫn là hiện tượng rất phản cảm, nó không phải là nghệ thuật đích thực, nó là thứ nghệ thuật giả dối, đã xúc phạm khán giả và hạ thấp người nghệ sĩ. Hát nhép không chỉ làm thui chột sự sáng tạo của người nghệ sĩ mà còn làm cho nghệ thuật không thể phát triển được.
Đây cũng là một vấn đề vẫn đang "nóng” trong giai đoạn hiện nay mà chúng ta rất cần điều chỉnh. Thực tế thì trong quy chế biểu diễn nghệ thuật, gần đây nhất là Nghị định 103 đã đề cập đến vấn đề này. Chúng ta đã đặt chế tài phạt tiền từ 2 triệu đến 5 triệu đồng đối với ca sĩ hát nhép. Hiện tượng ca sĩ hát nhép và việc xử lý hiện tượng này đã được đặt ra từ khá lâu, vậy, tại sao cho đến thời điểm này, chưa có trường hợp nào bị xử phạt thích đáng vì hát nhép? Xử phạt thì cũng có rồi. Nhưng có lẽ phạt tiền từ 2 triệu đến 5 triệu đồng không đủ mạnh để giải quyết vấn đề này. Mạnh hơn nữa là nếu đối tượng vi phạm đến lần thứ 3, phải rút giấy phép biểu diễn. Đơn vị tổ chức nào vi phạm thì rút giấy phép đơn vị đó, cá nhân nào vi phạm thì cá nhân đó phải chịu trách nhiệm và bị cấm hành nghề. Vì vậy, chúng tôi cũng đang bàn tới việc cấp lại thẻ hành nghề cho ca sĩ, nghệ sĩ trong thời gian sắp tới.
Cũng có một vấn đề rất khó giải quyết là sự liên thông giữa các ngành với nhau để xử lý hiện tượng hát nhép. Hiện nay, chúng tôi đã triển khai vấn đề này tới các sở văn hóa, thể thao, du lịch địa phương và các đơn vị trực thuộc. Nhưng việc kiểm soát hát nhép trên các chương trình truyền hình là rất khó với lý do được họ đưa ra là để bảo đảm tín hiệu âm thanh cho các chương trình truyền hình trực tiếp. Chúng tôi chỉ duyệt các chương trình biểu diễn, đối với các chương trình truyền hình, chúng tôi không có quyền kiểm soát. Nhưng tất nhiên, chúng tôi sẽ có sự thống nhất về vấn đề này để ngay cả trong những chương trình truyền hình trực tiếp, các ca sĩ vẫn phải hát bằng giọng hát thật. Vì mục đích cuối cùng là tìm lại Chân - Thiện - Mỹ của nghệ thuật, chúng tôi sẽ cương quyết làm và làm mạnh vấn đề này.
Giữa lúc hát nhép đang gây nhiều bức xúc trong công chúng, Nghị định 103/2009NĐ-CP của Chính phủ, công văn số 842/NTBD của Cục Nghệ thuật biểu diễn sẽ có ý nghĩa thiết thực như thế nào để ngăn chặn? Ít nhất đây là sự báo động trước cho các địa phương, các nghệ sĩ, ca sĩ, các đơn vị tổ chức biểu diễn nghệ thuật và đông đảo công chúng về tinh thần bài trừ hát nhép. Chúng tôi cũng đang đề nghị có những đoàn kiểm tra đột xuất, thậm chí là kiểm tra… bí mật một chương trình bất kỳ. Chúng tôi cứ lẳng lặng đến và kiểm tra; nếu vi phạm, sẽ phải làm mạnh tay. Tất nhiên để dừng chương trình hẳn hay không thì cần phải xem xét, vì có thể có những tiết mục không vi phạm và cũng phải tính đến vấn đề đảm bảo quyền lợi cho công chúng đến xem. Chế định, chế tài có thể góp phần tích cực ngăn chặn nạn hát nhép và thái độ của công chúng khán giả cũng có đóng góp không nhỏ. Theo suy nghĩ cá nhân của tôi, khán giả rất nhạy cảm và cũng rất bao dung. Những ca sĩ cao tuổi đã cống hiến hết mình cho nghệ thuật thời trẻ rồi, bây giờ lên sân khấu có hát không hay như trước nữa thì vẫn được khán giả nhiệt liệt hoan nghênh nếu ca sĩ đó vẫn hát bằng giọng hát thật của mình. Hát nhép còn kéo theo hậu quả là hiện tượng đàn nhép. Vậy chúng ta sẽ cần có văn bản cấm cả hiện tượng đàn nhép? Đàn nhép là hình thức nhép khó hơn. Một nghệ sĩ khi diễn tấu một bản nhạc có cái ngẫu hứng, cũng như cái khoảnh khắc để người nghệ sĩ chụp một bức ảnh, khoảnh khắc ấy là duy nhất. Cho nên đàn nhép rất dễ bị phát hiện. Tôi cho rằng đàn nhép cũng như hát nhép, đều là sự biểu cảm giả dối.
Quy định của nhà nước là "cấm sử dụng các phương tiện kỹ thuật để thay thế giọng hát thật khi biểu diễn”, có lẽ câu này cần phải được điều chỉnh là "cấm sử dụng các phương tiện kỹ thuật để thay thế phần biểu cảm nghệ thuật khi biểu diễn”, có nghĩa là không chỉ cấm hát nhép mà tất nhiên còn cấm cả đàn nhép. Chúng tôi sẽ có điều chỉnh về nội dung này. Việc hát nhép chính thức bị cấm từ ngày 1-1-2010. Cho đến thời điểm này, ông có thể nói gì? Tôi nghĩ rằng chỉ có những người không có khả năng hát thì mới phải nhép! Tất cả những người nghệ sĩ chân chính đều có lòng tự trọng, những người nghệ sĩ thực sự tài năng và đam mê nghệ thuật không bao giờ hát nhép.
Hiện nay, tôi đã thấy được sự đồng tình và đồng thanh của nhiều nghệ sĩ, ca sĩ; như ca sĩ Mỹ Tâm cũng đã phát biểu rằng sẽ không biểu diễn nếu đó là hát nhép. Đây là một tín hiệu vui và đáng mừng. Hát nhép chính thức bị cấm từ ngày 1-1-2010, chưa có gì nhiều để nhận xét nhưng có một điều chắc chắn rằng tới đây, việc xử lý hiện tượng hát nhép sẽ được thực hiện quyết liệt.
Xin cám ơn ông.
Liên Phan thực hiện (website ĐCSVN)
